Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người, giúp cơ thể phục hồi năng lượng và duy trì hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều người gặp phải tình trạng mất ngủ, ngủ không sâu giấc, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
Có thể nói rằng các biện pháp điều trị bằng Tây y hiện nay đóng vai trò rất quan trọng trong cải thiện giấc ngủ cho người bệnh. Ngày càng có nhiều dòng thuốc an thần ra đời để hỗ trợ và cải thiện triệu chứng mất ngủ, giúp nhanh chóng đưa người bệnh vào giấc ngủ. Tuy nhiên một nhược điểm thường gặp phải ở các nhóm thuốc này chính là dễ gây cho người bệnh tình trạng lệ thuộc thuốc, lạm dụng thuốc. Một số nhóm thuốc sau khi sử dụng khiến cho người bệnh tỉnh dậy trong trạng thái lờ đờ, mệt mỏi cả ngày hôm sau...
Mất ngủ tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
Trong bài viết này xin giới thiệu một số bài thuốc y học cổ truyền phù hợp với từng thể bệnh giúp ngủ ngon, mang lại giấc ngủ chất lượng, điều trị mất ngủ hiệu quả.
Theo Y học cổ truyền, mất ngủ chủ yếu liên quan đến các tạng Tâm, Can, Tỳ và Thận.
- Tâm hư, huyết hư: Khi tâm huyết không đủ, tâm thần không được nuôi dưỡng, gây lo âu, mất ngủ.
- Can khí uất kết: Căng thẳng, lo lắng kéo dài làm tổn thương can, gây mất ngủ.
- Tỳ hư sinh đàm thấp: Khi chức năng tiêu hóa kém, đàm thấp sinh ra, gây ảnh hưởng đến tâm thần, làm ngủ không ngon giấc.
- Thận âm hư: Suy giảm chức năng thận gây mất cân bằng âm dương, làm giấc ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc.
Bài thuốc 1 - Thiên vương bổ tâm đan điều trị mất ngủ
Thành phần: Sinh địa 12g, huyền sâm 12g, đương quy 10g, toan táo nhân 10g, nhân sâm 8g, bạch linh 12g, viễn chí 8g, ngũ vị tử 6g, cam thảo 6g, mạch môn 12g, thiên môn 12g, đan sâm 10g, bá tử nhân 8g.
Công dụng: Bài thuốc này giúp tư âm dưỡng huyết, bổ Tâm an thần. Những trường hợp Tâm phiền không ngủ, tim đập hồi hộp, tinh thần uể oải hay hay mộng mị dùng bài thuốc này rất phù hợp.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 2 lần; uống khi thuốc còn ấm.
Các vị thuốc trong Bài thuốc Thiên vương bổ tâm đan.
Bài thuốc 2 - Toan táo nhân thang
Thành phần: Toan táo nhân 12g, xuyên khung 8g, phục thần 10g, cam thảo 6g, tri mẫu 8g.
Công dụng: Toan táo nhân thang có tác dụng dưỡng tâm, an thần, thanh nhiệt, thích hợp cho người mất ngủ do căng thẳng, lo lắng kéo dài. Các vị thuốc trong bài có tác dụng bổ Can yên Tâm, định thần, trừ phiền muộn, thanh được hỏa do Can bốc lên.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 2-3 lần trong ngày; uống khi thuốc còn ấm.
Các vị thuốc trong bài Toan táo nhân trị mất ngủ.
Bài thuốc 3 - Quy tỳ thang
Thành phần: Nhân sâm 10g, bạch truật 12g, phục thần 10g, hoàng kỳ 12g, đương quy 10g, viễn chí 8g, long nhãn 10g, cam thảo 6g, mộc hương 6g, toan táo nhân 10g.
Công dụng: Bài thuốc này có tác dụng kiện Tỳ, dưỡng Tâm, giúp ích khí, dưỡng huyết, an thần; dùng rất tốt cho những người mất ngủ do khí huyết hư, suy nhược cơ thể, những người hay quên, ăn kém, mệt mỏi, sắc mặt vàng, miệng nhạt.
Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 2-3 lần; uống khi thuốc còn ấm.
Quy tỳ thang.
Bài thuốc 4 - Giao Thái hoàn
Thành phần: Gồm 2 vị hoàng liên 4g, nhục quế 2g.
Công dụng: Bài thuốc này điều trị các chứng mất ngủ do tinh thần quá hưng phấn, hồi hộp không yên, ban ngày đầu óc như mê, hay buồn ngủ nhưng nằm lại không ngủ được. Đây là chứng mất ngủ do Thận âm hư gây ra. Thận âm hư không chế ngự được Thận dương mà làm cho hỏa của Thận bốc lên đến Tâm mà sinh ra mất ngủ.
Hoàng liên vị đắng, tính hàn giúp tả hỏa, thanh nhiệt ở Tâm; nhục quế vị cay nóng dẫn hỏa về đúng nơi ở Thận dương từ đó làm yên được hỏa, Tâm thận giao nhau thì ngủ yên được. Bài thuốc ít vị nhưng hiệu quả đạt được cao.
Cách dùng: Nghiền thành bột, mỗi lần uống 6g, uống với nước sôi trước khi đi ngủ 3 giờ.
Vị thuốc hoàng liên trong bài Giao thái hoàn.
Các bài thuốc y học cổ truyền được bào chế từ thảo dược thiên nhiên có tác dụng bổ huyết, an thần, dưỡng tâm, giúp cơ thể thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ. Bên cạnh đó, y học cổ truyền còn kết hợp với các phương pháp như bấm huyệt, xoa bóp, trà thảo dược để nâng cao hiệu quả điều trị. Nhờ tính an toàn, lành tính và hiệu quả lâu dài, các bài thuốc y học cổ truyền là lựa chọn hữu ích cho những người muốn cải thiện giấc ngủ một cách tự nhiên, không phụ thuộc vào thuốc ngủ Tây y.
Ngoài việc sử dụng thuốc, kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý, tập luyện và thư giãn tinh thần là điều vô cùng quan trọng. Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, cần tham khảo ý kiến thầy thuốc để có phác đồ điều trị phù hợp nhất.
Các bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo, khi bị mất ngủ người bệnh cần được tư vấn và chỉ định dùng thuốc bởi bác sĩ Y học cổ truyền.
BSNT. Phan Bích Hằng (Khoa Y học cổ truyền - Trường Đại học Y Hà Nội)
Theo Báo Sức khỏe và Đời sống